پساب، چرکآب یا فاضلاب به بازماندهها و دورریزیهای عمدتاً مایع محلی، شهری یا صنعتی گفته میشود. شیوه گردآوری و دورریزی آن در هر منطقه، بسته به آگاهی محلی نسبت به محیط زیست فرق میکند. سیستمهای فاضلاب برای جمعآوری آبهای سطحی یا فاضلابهای صنعتی در مجتمعهای بزرگ صنعتی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، چون نفوذ سیالات به عمق خاک میتواند ضربه جبرانناپذیری را به پایهها و تاسسیات زیر زمینی وارد نماید. فاضلاب شهری معمولاً فاضلاب ترکیبی یا فاضلاب بهداشتی را حمل کرده و آن را در یک تصفیه خانه، تصفیه میکند. فاضلاب تصفیه شده از طریق نهرهای فاضلاب تخلیه میشود. فاضلاب تولید شده در مناطقی که به سیستمهای فاضلاب متمرکز دسترسی ندارند بر سیستمهای فاضلاب در محل تکیه میکنند. این فاضلابها بهطور معمول یک گندانبار، زهکشی تخلیهٔ فاضلاب و یک بخش اختیاری تصفیه در محل دارند.
اصولاً فاضلاب ها برای تصفیه فاضلاب شهری به سه دسته زیر دستهبندی میشوند که به ترتیب عبارت اند از:
- فاضلاب خانگی (شهری)
- فاضلاب صنعتی
- فاضلاب سطحی(آبهای سطحی)
- فاضلاب کشاورزی
فاضلاب شهری
فاضلابهای خانگی عموماً از دستشویی، توالت، حمام، ماشین لباس شویی و ظرف شویی حاصل میشود.
لازم به ذکر است آنچه از آن تحت عنوان فاضلاب خانگی یاد میشود حاصل مجموع تمام فاضلابهای شهری مانند مغازهها، رستوران و غیره میباشد.
رنگ فاضلاب شهری بیان گر عمر فاضلاب میباشد بهطوریکه فاضلاب تازه دارای رنگ خاکستری و فاضلاب مانده دارای رنگ تیره و سیاه است .
فاضلاب صنعتی در تصفیه فاضلاب شهری
این فاضلابها از مراکز صنعتی مانند کارخانهها و یا کارگاهها حاصل میشوند.
این فاضلابها بسته به نوع بخش صنعتی شامل مواد خطرناک میباشند مانند سرب، جیوه، مواد اسیدی و… .
لازم به ذکر است که این فاضلابها هرگز نباید با فاضلابهای شهری ترکیب شده.
عموماً تصفیه این فاضلابها به تخصص و هزینه بالا نیازمند است.
فاضلاب کشاورزی
این فاضلاب عموماً شامل سموم و ضد آفتها میباشد.
همچنین به دلیل تماس آب با کودهای شیمیای عموماً این پسابها آلوده به مواد شیمیای میباشند.
منشا این فاضلاب زمینهای کشاورزی و باغات میباشند.
فاضلاب سطحی در تصفیه فاضلاب شهری
فاضلابهای سطحی ناشی از بارندگی،ذوب شدن برف و موارد مشابه میباشند.
این فاضلابها با فاضلابهای شهری ترکیب شده و سپس به سمت تصفیه خانه هدایت میشوند.
لازم به توضیح است این فاضلابها در مسیر خود با آشغالها، آلایندههای هوا و مواد معدنی زمین در تماس میباشند.
در جنوب شهر تهران ممکن است این فاضلابها به شدت آلوده باشند به دلیل در تماس بودن با آلایندههای هوا.